Chè lam, món ngọt quen thuộc ở vùng quê miền Bắc, mang một hương vị đặc biệt khi được chế biến bởi đồng bào Tày tại Thái Nguyên.
Chè lam Thái Nguyên, món ăn truyền thống của người Tày, từng chỉ xuất hiện vào dịp Tết Nguyên đán. Nay, đáp ứng nhu cầu của thực khách, chè lam được làm quanh năm. Món bánh này không cầu kỳ về nguyên liệu, nhưng để tạo nên hương vị thơm ngon nhất, cần sự tỉ mỉ trong từng công đoạn. Chè lam truyền thống đơn giản với gạo nếp và đường phên, có thể thêm lạc tùy khẩu vị, mang đến hương vị mộc mạc, đậm đà bản sắc địa phương.
Cách làm chè lam
Chè lam Thái Nguyên của người Tày sử dụng gạo nếp vải, loại gạo mang sắc nâu sẫm như quả vải khi chín. Gạo nếp vải cho xôi dẻo thơm, không ngán. Để làm chè lam, gạo nếp được đãi sạch rồi rang chín trong chảo. Khâu rang gạo là bước quyết định độ dẻo, dai của chè lam. Rang gạo cần lửa đều, tay đảo đều, nhịp nhàng giúp hạt gạo chín đều, không bị sượng.
Hạt gạo rang chín tỏa hương thơm nức, chuyển sang màu vàng nhạt. Để nguội bớt, gạo được giã hoặc xay nhuyễn thành bột mịn. Đường phên và gừng hấp chín, giã nhuyễn, hòa quyện trong nước đường sôi kỹ. Nồi được bắc xuống, bột gạo được đổ vào, khuấy đều tay, nhanh chóng, tạo nên món bánh thơm ngon.
Bột được khuấy đều đến khi tạo thành hỗn hợp sệt, không còn lợn cợn màu trắng. Hỗn hợp bột sau đó được đổ lên mâm đã lót bột nếp, cán mỏng. Lớp bột gạo chín phủ bên ngoài không chỉ giúp chè lam không bị dính mà còn tạo nên màu sắc đẹp mắt, hấp dẫn.
Chè lam Thái Nguyên, những miếng nhỏ dẻo dai, mềm mại, ngọt thanh thoảng mùi gừng, là món ăn truyền thống của người Tày. Khi thưởng thức, chè lam thường được kết hợp với nước chè xanh, vị chát của chè làm dịu đi vị ngọt của món ăn. Không chỉ là món ăn ngon, chè lam còn là biểu tượng văn hóa của người Tày, được dùng để cúng gia tiên và đãi khách quý, góp phần gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp.