Kế Môn: Nơi Nét Đẹp Tinh Hoa Nghệ Thuật Kim Hoàn Làng Nghề

Cố đô Huế nổi tiếng với những làng nghề truyền thống, mang đến vô số sản phẩm độc đáo. Nổi bật trong số đó là làng nghề kim hoàn Kế Môn, nơi những nghệ nhân tài hoa tạo ra những tác phẩm điêu khắc tinh xảo và trang sức lộng lẫy từ vàng bạc, từng phục vụ cho hoàng gia.

Khám phá tinh hoa làng nghề kim hoàn Kế Môn

Năm 1783, dưới thời Tây Sơn, nghệ nhân Cao Đình Độ và con trai, Cao Đình Hương, được triều đình vời từ Thanh Hóa về kinh đô Phú Xuân, Huế. Họ được giao nhiệm vụ xây dựng ngành ngân tượng, chuyên về nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ vàng bạc và chế tác đồ trang sức phục vụ hoàng gia.

Dừng chân ở làng Kế Môn, ông truyền dạy nghề kim hoàn, biến nơi đây thành trung tâm chế tác vàng bạc nổi tiếng nhất xứ Đàng Trong. Người dân Kế Môn kế thừa và phát triển nghề truyền thống, góp phần tạo nên danh tiếng làng nghề kim hoàn vang danh khắp nơi.

Ngày 28 tháng 2 năm Canh Ngọ (1840), ông Cao Đình Độ, người khai sinh ra nghề kim hoàn, đã qua đời. Nhà vua vô cùng thương tiếc, truy phong ông tước hiệu Đệ nhất tổ sư, ban đất xây lăng mộ như các quan đại thần và tổ chức tang lễ chu đáo. Để ghi nhớ công lao to lớn của ông, nhà vua đã cho xây dựng nhà thờ tổ nghề kim hoàn tại số 7, đường Chùa Ông, nơi lưu giữ và tôn vinh di sản nghề nghiệp của ông Cao Đình Độ.

Nghệ nhân làng nghề kim hoàn Kế Môn sở hữu trình độ thẩm mỹ cao, thổi hồn văn hóa Việt vào từng sản phẩm. Những đôi bàn tay tài hoa, cùng quy trình chế tác khắt khe, đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, mang dấu ấn riêng biệt, thể hiện giá trị thẩm mỹ độc đáo.

Làng Kế Môn từ lâu đã là cái nôi của nghề kim hoàn đất Đàng Trong. Nổi tiếng với kỹ thuật tinh xảo, nghề kim hoàn Kế Môn chuyên chế tác đồ trang sức bằng vàng bạc, được phân thành ba ngành: ngành trơn sản xuất các sản phẩm đơn giản, không chạm trổ; ngành đậu tạo ra các hoa văn hình kỉ hà để gắn lên mặt sản phẩm; và ngành chạm, nơi các nghệ nhân tài hoa tạo nên những họa tiết tinh xảo, trực tiếp chạm khắc lên bề mặt sản phẩm.

Với niềm đam mê và lòng yêu nghề, những người thợ kim hoàn Huế đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo. Mỗi sản phẩm đều toát ra tâm hồn nghệ sĩ của người thợ, đáp ứng nhu cầu làm đẹp, trang sức và trang trí của người dân và quan lại trong Kinh thành Huế.

Kim hoàn Kế Môn nổi tiếng với chất lượng vượt trội, được tạo nên từ bàn tay khéo léo của những người thợ lành nghề. Kỹ thuật tinh xảo, chạm khắc cầu kỳ, kết hợp óc sáng tạo và thẩm mỹ cao, tạo nên những tác phẩm trang sức độc đáo, từ dây chuyền, khuyên tai, vòng, kiềng, nhẫn đến lắc tay, mang đến vẻ đẹp tinh tế và giá trị trường tồn.

Hai trăm năm qua, người làng nghề kim hoàn Kế Môn đã rời làng, mang theo nghề truyền thống đi khắp đất nước, từ đô thị, thị tứ đến những chợ lớn. Họ vươn ra thế giới, biến nghề kim hoàn thành kế sinh nhai, đồng thời cũng là niềm tự hào của bao thế hệ người Kế Môn.

Nghề truyền thống của làng Kế Môn đã vươn tầm quốc tế, hiện diện tại 40 cơ sở vàng của người làng gốc Kế Môn ở tiểu bang Texas, Mỹ. Trong nước, các sản phẩm kim hoàn của họ được trưng bày tại Tịnh Tâm Kim Cổ ở Huế và tham dự các Festival nghề truyền thống, khẳng định vị thế của làng nghề nổi tiếng này.

Hàng năm, vào ngày 27 tháng 2 âm lịch, người làng tổ chức giỗ tổ. Ngoài khu mộ tổ và nhà thờ tổ kim hoàn vẫn còn lưu giữ, du khách chỉ có thể chứng kiến các công đoạn của nghề kim hoàn truyền thống lâu đời khi đến Huế. Để tưởng nhớ và tôn vinh nghề, cụ đồ An đã viết bài thơ “Tặng người thợ bạc”, treo tại từ đường nhà thờ tổ.

“Lò bạc nghe ra tiếng cũng thèm

Ngày ngày luyến tiếp khách hàng sang

Dát hàn theo thế hình long hổ

Đầu chạm làm nên cảnh phụng loan

Lắm thuở cầm cung day mũi bạc

Từng phen lên ngựa trải ngàn vàng

Rao tài bủa vớt oai lừng lẫy

Nghề nghiệp lâu dài vững đặc san”.